Dvanaesta godišnjica Briselskog sporazuma, potpisanog od strane premijera iz Beograda i Prištine, ali i dalje bez ispunjenja glavne obaveze prištinske strane – Asocijacije opština sa srpskom većinom, popularne ZSO. Potpisivani su i usmeno prihvatani, u narednih više od decenije, i drugi sporazumi, poput Vašingtonskog, drugog Briselskog i Ohridskog, ali prema rečima naših sagovornika sa Kosova i Metohije, život Srba kroz ovih 12 godina postao je lošiji, dok su Albanci ojačali državnost Kosova.
Tog 19. aprila 2013. godine, premijer Srbije Ivica Dačić i kosovski premijer Hašim Tači potpisali su u Briselu, pod pokroviteljstvom visoke predstavnice EU Ketrin Ešton, sporazum koji je praktično značio povlačenje srpskih institucija sa prostora Kosova i Metohije, odnosno integraciju Srba u kosovski sitem, ali i formiranje Asocijacije opština sa srpskom većinom, u javnosti nazivane Zajednica srpskih opština, iako se ovaj termin u samom tekstu sporazuma nigde ne spominje.
Zamešateljstvo je prisutno sa obe strane – Priština odbija da ispuni svoju obavezu, iako su se na to obavezali i kroz prihvatanje Evropskog, odnosno „francusko-nemačkog“ sporazuma, ali i njegovim Aneksom – Ohridskim sporazumom. Dosadašnji, a i naredni dani će pokazati da li i „novi-stari“ premijer Aljbin Kurti, koji je jasno više puta odbijao formiranje Asocijacije ako „nije u skladu sa Ustavom Kosova“, nastavlja da odbija da ona ima izvršna ovlašćenja.
S druge strane, Beograd neispunjavanje ove obaveze, što često ističu analitičari, koristi kao izgovor za održavanje „zamrznutog konflikta“, svestan da se u briselske pregovore nije ušlo kako bi se KiM reintegrisalo u ustavno-pravni sistem Srbije, već da svako „odmrzavanje“ procesa normalizacije odnosa znači pronalaženje načina da Kosovo dobije priznanje ili makar stolicu u Ujedinjenim nacijama, pa i bez priznanja od strane Srbije. Ipak, režim Aleksandra Vučića, insistirajući na ZSO, prećutkuje da bi to bila Asocijacija formirana po kosovskim zakonima, a ne po srpskim…
Kolektivno napuštanje institucija na severu Kosova od strane Srba, koje je usledilo 2022. godine, a zatim i barikade koje su delovale kao uvertira u oružani sukob – koji tada nije usledio, ali se desilo nešto slično, i to i dalje nerazjašnjeni oružani sukob u selu Banjska, Kurtijevoj vlasti je dobro došlo, kako su to više puta isticali Srbi sa severa, kao izgovor za uspostavljanje policijske države na severu Kosova.
No, iako se stvari donekle vraćaju u briselske tokove, s obzirom na to da su srpske stranke nastupale na izborima za Skupštinu Kosova ove godine, ali i da do kraja godine slede i lokalni izbori na severnom delu KiM, čime bi se završio proces povratka u institucije, makar one političke, ova i druga dešavanja tokom ovih dvanaest godina pokazuju da se život svih zajednica na KiM ne odvija u okviru sporazuma.
Vojin Radovanović (Izvor: Danas.rs)
FOTO: Fonet
