U Srbiji, ime Vladimira Putina često izaziva duboke emocije – od divljenja i lojalnosti do idolopoklonstva. Njegova popularnost prelazi granice političkih odnosa Srbije i Rusije, dotičući se duboko ukorenjenih kolektivnih vrednosti, istorijskih narativa, i, što je posebno interesantno, individualnih psiholoških potreba. Da li je Putin samo lider ili simbol nečeg većeg za deo srpskog društva? Ova fascinacija otvara prostor za sociološko-psihološku analizu.
Otac nacije: Projekcija očinske figure
Jedan od ključnih razloga Putinove popularnosti u Srbiji jeste njegova percepcija kao snažne, autoritativne očinske figure. U društvima poput srpskog, gde patrijarhalne vrednosti i dalje igraju značajnu ulogu, lideri poput Putina često se doživljavaju kao zaštitnici, simboli sigurnosti i stabilnosti.
Mnogi njegovi obožavaoci dolaze iz generacija koje su odrasle u turbulentnim vremenima – raspad Jugoslavije, ekonomske krize, bombardovanje 1999. godine. Ovi traumatski događaji često su ostavljali porodice destabilizovane, sa očevima koji su bili odsutni – bilo zbog rata, emigracije, ili drugih faktora. Ljudi odrasli bez očinske figure prirodno gravitiraju ka javnim ličnostima koje demonstriraju snagu i autoritet, nadomesteći nedostatak tog arhetipa u svom životu.
Putinova “muževna” slika – čovek na konju, u vojnim uniformama, koji drži kontrolu nad državom – evocira sliku zaštitnika i lidera porodice. Ova predstava često rezonira posebno kod onih koji su odrastali uz dominantne majke ili u disfunkcionalnim porodicama, gde je balans između muške i ženske uloge bio poremećen.
Arhetipski junak: Putin kao deo kolektivnog nesvesnog
Jungov koncept kolektivnog nesvesnog može pomoći da se objasni kako Putin funkcioniše kao univerzalni arhetip – junak koji se bori protiv “zla Zapada”, “čuva pravoslavlje” i “pomaže bratskom narodu”. U srpskom narativu, Rusija ima ulogu starijeg brata ili saveznika kroz vekove. Putin ovde nije samo političar, već simbol kontinuiteta te istorijske veze.
Kroz medije, propagandu i lične narative, Putin je postao oličenje kolektivnog srpskog ideala: čovek koji “nikada ne izdaje” i koji deluje u skladu sa vrednostima koje se doživljavaju kao tradicionalno srpske – čast, lojalnost, zaštita slabih.
Dominantne majke i Putin kao figura kompenzacije
Pojedini psiholozi ukazuju na to da ljudi koji su odrasli uz dominantne majke često traže balans u vidu muških autoriteta. Ove majke, iako snažne i posvećene, mogu stvoriti osećaj nedostatka “muške stabilnosti” u porodici. Putin se u tom kontekstu doživljava kao figura koja simbolizuje red i snagu – kvalitete koji su možda nedostajali u njihovom ličnom iskustvu.
Medijski kult ličnosti
Treba uzeti u obzir i ulogu medija u stvaranju Putinovog kulta ličnosti. Slikovite kampanje koje glorifikuju njegovu snagu i odlučnost, uz narative o njegovoj mudrosti i nepokolebljivosti, dodatno hrane sliku “idealnog lidera”. U društvu koje je prošlo kroz decenije političke nestabilnosti i lidera sa slabim legitimitetom, Putinova percepcija deluje kao sušta suprotnost – stabilnost naspram haosa.
Kolektivna trauma i potreba za herojem
Srpski narod nosi duboko ukorenjenu kolektivnu traumu, od istorijskih ratova do modernih političkih i ekonomskih izazova. U takvim okolnostima, ljudi često projektuju svoje nade i želje na snažne figure koje deluju kao “spasioci”. Putin, sa svojim imidžom borca protiv zapadnih hegemonija, savršeno se uklapa u ovu ulogu.
Putinova popularnost u Srbiji nije samo političko pitanje; ona je sociološko i psihološko ogledalo potreba jednog društva. On simbolizuje red u haosu, očinsku figuru u društvima sa oslabljenom patrijarhalnom strukturom, i junaka u narativima obeleženim traumama i istorijskim izazovima. Fascinacija njime nije samo racionalna već duboko emocionalna, oslanjajući se na arhetipove i nesvesne impulse. U jednom trenutku, možda ćemo morati da se zapitamo: da li je Putinov kult zaista o njemu – ili je o nama?
Marko Čeleketić, profesionalni gitarista
