Beograd je već drugu godinu zaredom obezbedio besplatne udžbenike za svu decu – od prvaka do srednjoškolaca. Gradonačelnik Aleksandar Šapić hvali se da je to istorijska odluka i najavljuje pomoć roditeljima od 20.000 dinara. U glavnom gradu država i grad kažu: „Naša deca su prioritet.“
A šta je sa ostatkom Srbije?
U Rumi se besplatni udžbenici daju svima, Subotica uvodi isti sistem. Sremska Mitrovica mora da vodi peticije i kampanje da bi deca dobila ono što Beograd dobija dekretom. U većini gradova i opština udžbenike dobijaju samo prvaci ili deca iz socijalno ugroženih porodica. Sve ostalo – zavisi od lokalnog „šerifa“ njegovog budžeta ili političkog raspoloženja.
Dok se u Beogradu kupuju privilegije, u unutrašnjosti deca i roditelji gledaju kako prolazi još jedna godina bez istinske podrške. Beograd je pozornica, a Srbija – kulisa. I deca, ona koja su jednako znatiželjna i sposobna, tretirana su kao građani drugog reda.
Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, u školskoj 2023/2024. godini u Srbiji je bilo ukupno 502.127 redovnih učenika – od toga 252.383 u prvom ciklusu osnovnog obrazovanja (1–4. razred) i 248.349 u drugom ciklusu (5–8. razred). U istoj školskoj godini, 62.327 učenika je upisalo prvi razred osnovne škole.
Za poređenje, prema podacima, Beograd ima oko 230.000 učenika u osnovnim i srednjim školama. To znači da Beograd čini oko 45% ukupnog broja učenika u Srbiji.
Kako da objasnite detetu u Nišu ili Kraljevu da drug iz Beograda dobija sve, a ono mora da moli, potpisuje peticije i trpi birokratiju? Kako da verujete u jednaku šansu kad očigledno zavisi od adrese i političke volje?
Šapić može da priča o istorijskim odlukama i jednokratnim merama, ali istina je jasna: Beograd dobija sve – knjige, novac, vrtiće, pažnju medija. Ostala deca, ostali gradovi – čekaju, mole i nadaju se.
Ako obrazovanje treba da bude temelj društva, onda ne sme biti privilegovanih i zaboravljenih. Budućnost Srbije diše u svakoj učionici, u svakom detetu, a ne samo u Beogradu.
I zato pitanje ostaje da odzvanja glasno i jasno: zar su naša deca manje vredna?
dr Svetlana Cvijanović
