Tema Mosta Radija Slobodna Evropa bila je odnos Srpske pravoslavne crkve prema studentskim protestima. Sagovornici su bili Draško Đenović, verski analitičar iz Beograda, i Vladimir Veljković, istoričar iz Niša koji se bavi pitanjima religije.
Omer Karabeg: Izjavom patrijarha Porfirija prilikom njegove nedavne posete Moskvi da su studentski protesti u Srbiji takozvana obojena revolucija Srpska pravoslavna crkva je stavila do znanja da ima negativan odnos prema studentskom pokretu. Taj stav je izrečen gotovo šest meseci nakon početka protesta. Zašto je vrh Srpske pravoslavne crkve toliko oklevao da se izjasni?
Draško Đenović: Ono što je izjavljeno u Moskvi u stvari je stav patrijarha, ali to nije i stav Srpske pravoslavne crkve. Postoji i episkopi koji su uz studente. Mislim da crkva nije jedinstvena u odricanju od studenata. Izjavom u Moskvi patrijarh i vrh crkve su se odredili prema protestu. To nije prvi put. Imali smo i onu čuvenu izjavu gde je rečeno da studenti žive u nekom svom paralelnom univerzumu, pa su kasnije zbog negativnih reakcija pokušali da se operu tako da su rekli da je to stav činovnika koji radi u Patrijaršiji što naravno nije tačno jer ništa na sajtu Patrijaršije ne može da se objavi tek tako – da ne prođe proveru.
Mislim da patrijarh nije bio svestan da će ono što je govorio u Moskvi da izađe u javnost i sada će crkva morati da dosta radi na tome da poboljša svoj rejting s obzirom da je patrijarh svojom izjavom poljuljao ugled crkve jer znamo da je dobar deo naroda uz studente. Crkva ne sme da bude ni uz opoziciji, ni uz vlast, ona mora da bude neutralna tako da mislim da mu ovo nije trebalo.
Omer Karabeg: Gospodine Veljkoviću, da li i vi mislite da stav patrijarha Porfirija prema studentskim protestima je pre svega njegov stav, a ne i stav Srpske pravoslavne crkve?
Vladimir Veljković: Zavisi kako gledamo na crkvu. Ako posmatramo crkveni vrh, patrijarha i Sinod, onda crkva nije uz studente. Patrijarh od početka protesta nije podržavao studente. Davao je uopštene izjave u smislu da smo svi braća. Međutim, kada je reč o padu nadstrešnice u Novom Sadu, postoje samo dve strane – ili podržavate režim koji ne želi nikakvu odgovornost zbog pada nadstrešnice ili ste uz studente koji traže odgovornost.
Za svih ovih šest meseci patrijarh nije povukao jasnu distinkciju. Sve se završilo njegovom izjavom da je to obojena revolucija koju je dao u Moskvi gde je otišao kao neka vrsta diplomatske prethodnice Aleksandra Vučića. S druge strane, imali smo pojedine episkope, oni su u manjini, koji su dali podršku studentima i ogradili se od toga da se studenti nazivaju „srpskim ustašama“ kao što ih je nazvao kruševački vladika David. Na protestima su se pojavljivali i lokalni sveštenici, a u nekim mestima su studente pozdravljali crkvenim zvonima.
Tekst: Most Radija slobodna Evropa
